Dilimin Ucunda Fenomeni

Her şeyi eksiksiz hatırlasak! sanrım böyle bir lafı hayatımızda en az bir kere de olsa kullanmışızdır. peki nasıl yapabileceğimize dair herhangi bir fikrimiz var mı? beynimiz böyle bir şeye hazır ama sanırım biz değiliz..
Literatüre baktığımızda Atkinson ve Shiffen beynimizde işleyen belleğin duyusal bellek, kısa süreli bellek ve uzun süreli bellek olarak üç bölümle oluştuğunu ortaya koymuşlar. meselam bir uyarıcıyla karşılaştığımızda duyusal bellek çok kısa bir sürede bu bilgileri depoluyor fakat bu bilgiler milisaniyelerle depolandığı için uçup gidiyor. yani duyusal bellkte yok yok:) işlemlediğimiz bilgiler ise duyusal bellekten kısa süreli belleke aktarılıyor. kısa süreli bellek bilginin tekrarlanarak varolabildiği bir depo. her insanın 7 artı, eksi 2 nesneyi aklında tutabilecek bir kapasitesi vardır fakat bu kümeleme gibi çeşitli atraksiyonlarla arttırılabilir. telefon numarasını aklınızda tutabildiğiniz sürece kısa süreli bellek sizi asla yalnız bırakmaz ne zaman ki ihanet edersiniz o zaman sizi terk eder. ee normal hayatta da böyle olmaz mı saten:P kısa süreli bellekte bilginin kodlanması sessel yani fonolojik olarak gerçekleşir, uzun süreli bellekte ise bilgiler anlamlarıyla sindirildikleri için anlamsal olarak kodlanır. yani bir bilgiyi ayrıntılı tekrar yoluyla kendi cümlelerimizle anlatabiliyorsak ve bunu sürekli olarak kullanabiliyorsak artık bilgi kemale ermiş demektir.
(?)peki kısa süreli bellekte bilgi neden uzun süre kalamaz?
kısa süreli belleği bir tatil beldesine, bilgileri de turiste benzetirsek; beldenin kapasitesi ve gelen turistin kalma süresi sınırlı olacağından ve sürekli bir turist akışı nedeniyle eski turistlerin bir yerden sonra defolacağıdan ve bu yüzden belediye başkanının da eskilerine el fatiha deyip yeni turstler için gözünde dolar işareti oluşacağından turistler yaz sonu alanı terk ederler. turist lakaplı bilgiler de yok olur gider.
(?)peki ya kısa süreli bellekten uzun süreli belleke geçiş nasıl olur?
Beynin fizyolojisine baktığımızda hipokampüs adı verilen yapının bilginin kısa süreli bellekten uzun süreli belleğe geçisini sağladığını görmekteyiz. tabi bu görme muhabbeti teori olarak gerçekleşiyor. ayrıntılı tekrar yoluyla nörol kodlama gerçekleşir. bu kodlama nörol aktiviteye sebep olur. ve beyindeki yapısal aktiviteyi oluşturur. nörol aktivite sürdürülünce de beyindeki sinapslar güçlenir ve sonuçta biz öğrenmiş oluruz.
Konseyidasyon hipotezine göre; bilgi basit ve ayrıntılı tekrar sayesinde kısa süreli bellekten uzun süreli belleğe geçer. ayrıntılı tekrarda kişi öğrendiği bilgiyi varolan bilgileriyle dansa davet oynatır. eşsiz kalanlar ise unutulur gider. eşli olanlar ise evlenir ve çocuklarıyla beraber genişleyerek o konuda daha çok bilgi sahibi olmamıza neden olur.
Bilgi işlemleme düzeyleri yaklaşımına göre ise; bilginin işlemlenmesi yüzeysel düzeyden derin düzeye doğru gerçekleşir. herhangi bir konuyu yeni öğrendiğimizi ele alırsak ilk okuduğumuzda anlamayız fakat daha sonra tekrar okuduğumuzda ne kadar basit olduğunu görür kendimle dalga geçeriz. o konuda daha ayrıntılı bilgiler eklemek temel bilgileri bildiğimizde daha kolay olur ve bu sonsuza kadar sürüp gider.
(?)peki ya dilimin ucunda fenomeni nasıl oluyor?
insanoğlu her şeyi bilmek adına bulunduğu girişimlerden pek de olumlu sonuçlar alamayabilir. bilgiyi ezberlemek ya da aklında kaldığını sanıp biliyormuş havasına girmek kimi zaman bilgiyi kullanma zamanı geldiğinde anlatamama durumuna sürükleyebilir. 'biliyorum...biliyordum!!!' denir ve adı veya içeriği bir türlü gelmez aklımıza. işte bu durum bilgiye gereken önemi verememekten kaynaklanır ki kendini değersiz gören bilgi uzun süreli belleğe ait olmadığını düşünür ve beynin kara deliğinde kaybolur gider. yani bilgiyi gelişigüzel okuyup kodlayamamaktan kaynaklanan bir durum söz konusudur.
kısıtlı bir zaman diliminde yeteceği düşünülen bilgilerin aslında günün birinde lazım olacağı inancıyla ezberlemek yerine öğrenilmesi kişinin bilişsel olarak kendini hazırlaması sonucu daha iyi gerçekleşecektir.